‘Een plek zo lieflijk, vredig en idyllisch bekoorlijk’
In ‘Op pad Met’ neemt een makelaar je elke maand mee naar zijn favoriete natuurgebied. Deze keer gaan we met Barry Gommers naar De Oude Buisse Heide in de gemeente Zundert, en treden we in de voetsporen van de Nederlandse dichter en sociale politica Henriette Roland Holst. “Wat je tegenkomt, is een stilte die je nergens anders ervaart.”
In het theekoepeltje. Daar is Barry Gommers het liefst als hij wandelt over het landgoed De Oude Buisse Heide. Het prieeltje ligt op een terpje en biedt een prachtig uitzicht over de heide richting het bos. “Ik kan daar zomaar een paar uur zitten en voor mij uit mijmeren, helemaal los gezogen van de tijd. Geen wegen, geen woonkernen, wat je tegenkomt, is een stilte die je nergens anders ervaart.” Met in het ochtendgloren of avondlicht soms een paar reeën en herten, en verstopt in het groen drie salamandersoorten. Op drukke zomerse dagen laten die zich niet zien. “Dan is het koepeltje een te roerig verkeersknooppunt, want iedereen kent dit fraaie plekje. Maar niet alle voorbijgangers kennen het achterliggende verhaal van De Oude Buisse Heide.”
Henriëtte Roland Holst
Henriëtte Roland Holst
Barry Gommers van Schalk Makelaardij uit Rijsbergen wandelde als jochie al met zijn ouders door de bossen rondom Zundert. Vandaag doet hij dat met zijn eigen kinderen. Rondom zijn geboortedorp ligt een aaneenschakeling van natuurgebieden die min of meer in elkaar vervloeien. Landgoed Wallsteijn, De Pannenhoef, De Moeren en De Oude Buisse Heide. En zeg je De Oude Buisse Heide, dan zeg je Henriëtte Roland Holst (1869-1952). Een Nederlandse dichteres, schrijfster en hardboiled communist. Haar naam zei Barry jarenlang niks. Zoals de meeste omwonenden. Pas later ging hij zich voor haar interesseren, zegt hij.
Hij kocht een dichtbundel en verdiepte zich in haar werk en leven, en ja, “dan kom je erachter dat het over meer gaat dan een plaatselijke dichteres.”
Angorahoeve
Over De Oude Buisse Heide en aanpalende landgoederen rondom Zundert lopen meerdere wandeltochten. Natuurlijk kiezen we voor de ‘Gedichtenroute Henriette Roland Holst’, makkelijk te volgen via rode pijlen. Langs de route vind je verschillende van haar gedichten die aan een plek of gebeurtenis refereren. Barry: “Haar geschiedenis is een mooie dubbele laag van dit gebied. Je kunt haar gedichten lezen, en wanneer je die al kent, herken je de plekken die zij omschrijft.” Hij weet: de dichteres was van rijke komaf. Zij erfde het landgoed De Oude Buisse Heide -waartoe eerder ook De Moeren behoorde, maar dat erfdeel ging naar een oom. “Haar moeder had al eerder voor haar en haar man Richard op het landgoed een villaatje gebouwd, de Angora-hoeve.” Een wit huisjes met rood-witte luiken en een rieten kap met een hoog Hans & Grietje-gehalte. Op het landgoed vond zij inspiratie voor haar politieke geschriften, dichtbundels en biografieën.‘Een plek zoo lieflijk, vredig en idyllisch bekoorlijk’, schreef zij, ‘dat elk mensch, die daar komt, door haar stille, blije harmonie getroffen wordt’. Ook vertaalde zij op De Oude Buisse Heide de oorspronkelijke Franse tekst van het strijdlied ‘De Internationale’. “Niet vreemd dat mensen haar ook wel Rode Jet noemden.”
Angorahoeve foto: G. Lanting
Pleisterplaats culturele jetset
De Angora-hoeve zou uitgroeien tot een pleisterplaats voor de culturele jetset uit die tijd. Dichters als Herman Gorter, bekend van zijn epische gedicht ‘Mei’ (‘Een nieuwe lente en een nieuw geluid’) en de voormannen van de Tachtigers, Albert Verwey en Willen Kloos; de architect Hendrik Berlage; de historicus Johan Huizinga; de schilder Charley Toorop; en politici waaronder toenmalig minister-president Willem Drees: ze plukten bramen en cantharellen, gingen gezellig picknicken, deden boodschappen in het dorpje Achtmaal en plonsden in de zwemvijver.
Skelet van badhuisje
Dat zwemvijvertje bestaat nog steeds, maar ligt vandaag in beschermd natuurgebied. Barry weet precies waar. “Je vindt het als je even afwijkt van de rode pijlen en kiest voor de lichtblauwe.” Het badhuisjes bij het plonswatertje van Jet en haar logees, nee, dat bestaat niet meer. Wel het ‘skelet’ dat fungeert als informatiebord. Het zwemvijvertje inspireerde haar tot haar mooiste natuurgedicht ‘Aan den Boschvijver’:‘Hoe vele jaren heb ik niet gezeten,/ van het morgen -tot aan het avond-uur,/schouwend naar ’t oopne, daar waar rees de/der stapelwolken, verschuivende muur’. Haar taalgebruik en woordkeus, zeker, anno vandaag klinkt het misschien een tikkie oubollig, maar hier op de grond waar zij haar woorden vond, tintelen haar zinnen van het leven en vallen ze als vanzelf op hun plek. ‘De bosschen lijkend even stil te staan,/ zoo, dat mijn oogen rustig konden drinken/ hun pure schoonheid, -dan weer voort te gaan/ onmerkbaar, om in verten te verzinken.’
Statige lanen
We zien op het landgoed vennetjes, weilanden en akkers, doorkruist door oude turfvaarten. “Ooit was het een veengebied. Afgegraven turf ging per trekschuit naar de haven van Breda”, vertelt Barry. De Oude Buisse Heide bestaat vooral uit heide -da’s logisch gezien de naam- en bos met kilometers statige lanen, omzoomd door knoeperds van beuken en eiken met kolossale kruinen die je op warme dagen aangenaam verkoelen. “Ze geven het landgoed een statig uiterlijk en mooie zichtlijnen. Er zijn ook optische lanen, waarbij de bomen aan het begin verder uit elkaar staan dan aan het einde. Zo lijken ze nog langer.” En luister, hoor je die vogel? Barry is geen vogelaar, zegt hij, maar het roffelgeluid van de specht, ja, dat herkent hij. Ook na een kwartiertje turen tussen de takken kunnen we hem niet vinden. Of toch, ja, daar zit die, een zwarte specht, herkenbaar aan de rode baret op zijn kop. “Voor vogelkenners is dit echt een superplek.”
Zwarte specht
Dromen op het mos in ‘t bos
Dan lopen we over een groot heideveld. Schapen knabbelen de heide pijpestrootjesloos, en houden daarmee de vergrassing tegen. Opnieuw een gedicht: ‘Een Heideliedje’.‘Ik zing als het vogeltje in de mei, zo vrij, zo blij,/ door niemand nog gevangen./ De plek waar het heidebloempje groeit, en bloeit,/ vier ik in mijn gezangen. De plek, waar ‘t kabbelend beekje vliedt, in ‘t riet, en ’t lied/ der leeuwerik zich doet horen./ Niets, als ‘t gegons ginds op de hei, der bij,/ de stilte komt verstoren Daar slaap ik heerlijk en gerust, gesust, gekust/ door zwoele zuidenwinden./ Maar in ‘t geraas der stad, daar is naar ‘k gis, geen rust voor mij te vinden./ Nog enkele dagen slechts, hoera! Dan ga ik dra/ scheiden van duin en weide./En ga ‘k weer dromen op het mos in ’t bos/ en zwerven door de heide.’ Een leeuwerik horen we niet, wel de boompieper. Dit vogeltje vliegt omhoog vanuit een boom en landt al zingend met zijn vleugels gespreid als een parachute. Barry lachend: “Ik begin nog een natuurkenner te worden.”
De boompieper
Deur met een druppel
Echt betoverend is de atelierwoning die haar man Richard -ook beeldend kunstenaar- liet ontwerpen door Margaret Kropholler, de eerste vrouwelijke architect van ons land. Barry: “Veel girl power op De Oude Buisse Heide.” De woning is gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School. Heeft -alweer- een enorme, licht golvende rieten kap. En ga maar eens inzoomen op de organische vormen en details. De plattegrond lijkt op een vlieger, met in het zuiden een smalle staart. De kozijnen, deur en ander houtwerk zijn geschilderd in een opvallend blauwgroene kleur. Het is vooral die deur met een weelderige decoratie in damast waar je naar blijft kijken. Erboven hangt een blauwgroene druppel. Het geeft het huisje een Tolkien-achtige uitstraling. Je kunt in het huisje logeren, en ja, als deze omgeving niet aanzet tot dichten.
Rode Jet
Dan staan we in het prieeltje. Rode Jet mocht er graag theeleuten, vertelt Barry. Wanneer zij grootvorstinnerig op een koperen rangeertoetertje blies, renden bedienden naar haar toe met dienbladen vol kopjes en schoteltjes. Ook voor haar gasten het teken dat ze voor de thee moesten aantreden, vanuit hun logeeradres, de Buisse Hoeve. Ik lees het gedicht dat voor het koepeltje staat: ‘Kleine paden slingeren over de heide/ en komen aan de hutten der armen/ zij zijn de eenigen die zich erbarmen/ over ’t verlatene van wie hier lijden./ Op de heide zwerven de maagre schapen/ zij zoeken blatend naar een nieuwe streek/ van milder kruid en waterrijke beek,/ honden en herders zijn vermoeid en slapen.’ Da’s toch wel vreemd. Zij mocht dan een dichter met sociale inborst zijn, zij leefde als een aristocratische tante. Dat maakte haar niet bij iedereen in Achtmaal populair. Maar zij was geen sociaal-socialist. Zij opende het landgoed voor Belgische vluchtelingen (WO I) en Joodse onderduikers (WO III). Na die oorlog schonk zij het aan Natuurmonumenten die het voor iedereen openstelde. Gelukkig maar. Want De Oude Buisse Heide werkt reinigend en inspirerend. Je gaat er spontaan van dichten.
Barry Gommers (Schalk Makelaardij)
Het favoriete vertrekpunt van Barry Gommers voor een wandeling over De Oude Buisse Heide is Herberg ’t Pannehûske. Een oud cafeetje uit 1891. Na afloop is het daar fijn happen in een La Trappe, een Trappist uit Zundert, in combinatie met een strooppannenkoek. “Die naam Pannehûske verwijst niet naar die pannenkoeken, maar naar de dakpannen. Die waren zeldzaam in die tijd op de teerkamer van de landarbeiders.” Net buiten het landgoed vind je trouwens een van de oudste cafés van ons land: In den Anker. Een monument van buiten en binnen. Anton Pieck ontwierp het interieur, zo lijkt het. Van het Mechels buffet als toog tot de bedstee; van de gietijzeren houtkachel tot de vliegenkast waarin vroeger de varkenshammen hingen te drogen. Aan de groene muren onder het ossenbloedrode platfond hangt een prachtige geborduurde merklap en andere parafernalia. Sinds 1635. En daar mag je op drinken.
‘Een plek zo lieflijk, vredig en idyllisch bekoorlijk’
In ‘Op pad Met’ neemt een makelaar je elke maand mee naar zijn favoriete natuurgebied. Deze keer gaan we met Barry Gommers naar De Oude Buisse Heide in de gemeente Zundert, en treden we in de voetsporen van de Nederlandse dichter en sociale politica Henriette Roland Holst. “Wat je tegenkomt, is een stilte die je nergens anders ervaart.”
In het theekoepeltje. Daar is Barry Gommers het liefst als hij wandelt over het landgoed De Oude Buisse Heide. Het prieeltje ligt op een terpje en biedt een prachtig uitzicht over de heide richting het bos. “Ik kan daar zomaar een paar uur zitten en voor mij uit mijmeren, helemaal los gezogen van de tijd. Geen wegen, geen woonkernen, wat je tegenkomt, is een stilte die je nergens anders ervaart.” Met in het ochtendgloren of avondlicht soms een paar reeën en herten, en verstopt in het groen drie salamandersoorten. Op drukke zomerse dagen laten die zich niet zien. “Dan is het koepeltje een te roerig verkeersknooppunt, want iedereen kent dit fraaie plekje. Maar niet alle voorbijgangers kennen het achterliggende verhaal van De Oude Buisse Heide.”
Henriëtte Roland Holst
Henriëtte Roland Holst
Barry Gommers van Schalk Makelaardij uit Rijsbergen wandelde als jochie al met zijn ouders door de bossen rondom Zundert. Vandaag doet hij dat met zijn eigen kinderen. Rondom zijn geboortedorp ligt een aaneenschakeling van natuurgebieden die min of meer in elkaar vervloeien. Landgoed Wallsteijn, De Pannenhoef, De Moeren en De Oude Buisse Heide. En zeg je De Oude Buisse Heide, dan zeg je Henriëtte Roland Holst (1869-1952). Een Nederlandse dichteres, schrijfster en hardboiled communist. Haar naam zei Barry jarenlang niks. Zoals de meeste omwonenden. Pas later ging hij zich voor haar interesseren, zegt hij.
Hij kocht een dichtbundel en verdiepte zich in haar werk en leven, en ja, “dan kom je erachter dat het over meer gaat dan een plaatselijke dichteres.”
Angorahoeve
Over De Oude Buisse Heide en aanpalende landgoederen rondom Zundert lopen meerdere wandeltochten. Natuurlijk kiezen we voor de ‘Gedichtenroute Henriette Roland Holst’, makkelijk te volgen via rode pijlen. Langs de route vind je verschillende van haar gedichten die aan een plek of gebeurtenis refereren. Barry: “Haar geschiedenis is een mooie dubbele laag van dit gebied. Je kunt haar gedichten lezen, en wanneer je die al kent, herken je de plekken die zij omschrijft.” Hij weet: de dichteres was van rijke komaf. Zij erfde het landgoed De Oude Buisse Heide -waartoe eerder ook De Moeren behoorde, maar dat erfdeel ging naar een oom. “Haar moeder had al eerder voor haar en haar man Richard op het landgoed een villaatje gebouwd, de Angora-hoeve.” Een wit huisjes met rood-witte luiken en een rieten kap met een hoog Hans & Grietje-gehalte. Op het landgoed vond zij inspiratie voor haar politieke geschriften, dichtbundels en biografieën.‘Een plek zoo lieflijk, vredig en idyllisch bekoorlijk’, schreef zij, ‘dat elk mensch, die daar komt, door haar stille, blije harmonie getroffen wordt’. Ook vertaalde zij op De Oude Buisse Heide de oorspronkelijke Franse tekst van het strijdlied ‘De Internationale’. “Niet vreemd dat mensen haar ook wel Rode Jet noemden.”
Angorahoeve foto: G. Lanting
Pleisterplaats culturele jetset
De Angora-hoeve zou uitgroeien tot een pleisterplaats voor de culturele jetset uit die tijd. Dichters als Herman Gorter, bekend van zijn epische gedicht ‘Mei’ (‘Een nieuwe lente en een nieuw geluid’) en de voormannen van de Tachtigers, Albert Verwey en Willen Kloos; de architect Hendrik Berlage; de historicus Johan Huizinga; de schilder Charley Toorop; en politici waaronder toenmalig minister-president Willem Drees: ze plukten bramen en cantharellen, gingen gezellig picknicken, deden boodschappen in het dorpje Achtmaal en plonsden in de zwemvijver.
Skelet van badhuisje
Dat zwemvijvertje bestaat nog steeds, maar ligt vandaag in beschermd natuurgebied. Barry weet precies waar. “Je vindt het als je even afwijkt van de rode pijlen en kiest voor de lichtblauwe.” Het badhuisjes bij het plonswatertje van Jet en haar logees, nee, dat bestaat niet meer. Wel het ‘skelet’ dat fungeert als informatiebord. Het zwemvijvertje inspireerde haar tot haar mooiste natuurgedicht ‘Aan den Boschvijver’:‘Hoe vele jaren heb ik niet gezeten,/ van het morgen -tot aan het avond-uur,/schouwend naar ’t oopne, daar waar rees de/der stapelwolken, verschuivende muur’. Haar taalgebruik en woordkeus, zeker, anno vandaag klinkt het misschien een tikkie oubollig, maar hier op de grond waar zij haar woorden vond, tintelen haar zinnen van het leven en vallen ze als vanzelf op hun plek. ‘De bosschen lijkend even stil te staan,/ zoo, dat mijn oogen rustig konden drinken/ hun pure schoonheid, -dan weer voort te gaan/ onmerkbaar, om in verten te verzinken.’
Statige lanen
We zien op het landgoed vennetjes, weilanden en akkers, doorkruist door oude turfvaarten. “Ooit was het een veengebied. Afgegraven turf ging per trekschuit naar de haven van Breda”, vertelt Barry. De Oude Buisse Heide bestaat vooral uit heide -da’s logisch gezien de naam- en bos met kilometers statige lanen, omzoomd door knoeperds van beuken en eiken met kolossale kruinen die je op warme dagen aangenaam verkoelen. “Ze geven het landgoed een statig uiterlijk en mooie zichtlijnen. Er zijn ook optische lanen, waarbij de bomen aan het begin verder uit elkaar staan dan aan het einde. Zo lijken ze nog langer.” En luister, hoor je die vogel? Barry is geen vogelaar, zegt hij, maar het roffelgeluid van de specht, ja, dat herkent hij. Ook na een kwartiertje turen tussen de takken kunnen we hem niet vinden. Of toch, ja, daar zit die, een zwarte specht, herkenbaar aan de rode baret op zijn kop. “Voor vogelkenners is dit echt een superplek.”
Zwarte specht
Dromen op het mos in ‘t bos
Dan lopen we over een groot heideveld. Schapen knabbelen de heide pijpestrootjesloos, en houden daarmee de vergrassing tegen. Opnieuw een gedicht: ‘Een Heideliedje’.‘Ik zing als het vogeltje in de mei, zo vrij, zo blij,/ door niemand nog gevangen./ De plek waar het heidebloempje groeit, en bloeit,/ vier ik in mijn gezangen. De plek, waar ‘t kabbelend beekje vliedt, in ‘t riet, en ’t lied/ der leeuwerik zich doet horen./ Niets, als ‘t gegons ginds op de hei, der bij,/ de stilte komt verstoren Daar slaap ik heerlijk en gerust, gesust, gekust/ door zwoele zuidenwinden./ Maar in ‘t geraas der stad, daar is naar ‘k gis, geen rust voor mij te vinden./ Nog enkele dagen slechts, hoera! Dan ga ik dra/ scheiden van duin en weide./En ga ‘k weer dromen op het mos in ’t bos/ en zwerven door de heide.’ Een leeuwerik horen we niet, wel de boompieper. Dit vogeltje vliegt omhoog vanuit een boom en landt al zingend met zijn vleugels gespreid als een parachute. Barry lachend: “Ik begin nog een natuurkenner te worden.”
De boompieper
Deur met een druppel
Echt betoverend is de atelierwoning die haar man Richard -ook beeldend kunstenaar- liet ontwerpen door Margaret Kropholler, de eerste vrouwelijke architect van ons land. Barry: “Veel girl power op De Oude Buisse Heide.” De woning is gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School. Heeft -alweer- een enorme, licht golvende rieten kap. En ga maar eens inzoomen op de organische vormen en details. De plattegrond lijkt op een vlieger, met in het zuiden een smalle staart. De kozijnen, deur en ander houtwerk zijn geschilderd in een opvallend blauwgroene kleur. Het is vooral die deur met een weelderige decoratie in damast waar je naar blijft kijken. Erboven hangt een blauwgroene druppel. Het geeft het huisje een Tolkien-achtige uitstraling. Je kunt in het huisje logeren, en ja, als deze omgeving niet aanzet tot dichten.
Rode Jet
Dan staan we in het prieeltje. Rode Jet mocht er graag theeleuten, vertelt Barry. Wanneer zij grootvorstinnerig op een koperen rangeertoetertje blies, renden bedienden naar haar toe met dienbladen vol kopjes en schoteltjes. Ook voor haar gasten het teken dat ze voor de thee moesten aantreden, vanuit hun logeeradres, de Buisse Hoeve. Ik lees het gedicht dat voor het koepeltje staat: ‘Kleine paden slingeren over de heide/ en komen aan de hutten der armen/ zij zijn de eenigen die zich erbarmen/ over ’t verlatene van wie hier lijden./ Op de heide zwerven de maagre schapen/ zij zoeken blatend naar een nieuwe streek/ van milder kruid en waterrijke beek,/ honden en herders zijn vermoeid en slapen.’ Da’s toch wel vreemd. Zij mocht dan een dichter met sociale inborst zijn, zij leefde als een aristocratische tante. Dat maakte haar niet bij iedereen in Achtmaal populair. Maar zij was geen sociaal-socialist. Zij opende het landgoed voor Belgische vluchtelingen (WO I) en Joodse onderduikers (WO III). Na die oorlog schonk zij het aan Natuurmonumenten die het voor iedereen openstelde. Gelukkig maar. Want De Oude Buisse Heide werkt reinigend en inspirerend. Je gaat er spontaan van dichten.
Barry Gommers (Schalk Makelaardij)
Het favoriete vertrekpunt van Barry Gommers voor een wandeling over De Oude Buisse Heide is Herberg ’t Pannehûske. Een oud cafeetje uit 1891. Na afloop is het daar fijn happen in een La Trappe, een Trappist uit Zundert, in combinatie met een strooppannenkoek. “Die naam Pannehûske verwijst niet naar die pannenkoeken, maar naar de dakpannen. Die waren zeldzaam in die tijd op de teerkamer van de landarbeiders.” Net buiten het landgoed vind je trouwens een van de oudste cafés van ons land: In den Anker. Een monument van buiten en binnen. Anton Pieck ontwierp het interieur, zo lijkt het. Van het Mechels buffet als toog tot de bedstee; van de gietijzeren houtkachel tot de vliegenkast waarin vroeger de varkenshammen hingen te drogen. Aan de groene muren onder het ossenbloedrode platfond hangt een prachtige geborduurde merklap en andere parafernalia. Sinds 1635. En daar mag je op drinken.
‘Een plek zo lieflijk, vredig en idyllisch bekoorlijk’
In ‘Op pad Met’ neemt een makelaar je elke maand mee naar zijn favoriete natuurgebied. Deze keer gaan we met Barry Gommers naar De Oude Buisse Heide in de gemeente Zundert, en treden we in de voetsporen van de Nederlandse dichter en sociale politica Henriette Roland Holst. “Wat je tegenkomt, is een stilte die je nergens anders ervaart.”
In het theekoepeltje. Daar is Barry Gommers het liefst als hij wandelt over het landgoed De Oude Buisse Heide. Het prieeltje ligt op een terpje en biedt een prachtig uitzicht over de heide richting het bos. “Ik kan daar zomaar een paar uur zitten en voor mij uit mijmeren, helemaal los gezogen van de tijd. Geen wegen, geen woonkernen, wat je tegenkomt, is een stilte die je nergens anders ervaart.” Met in het ochtendgloren of avondlicht soms een paar reeën en herten, en verstopt in het groen drie salamandersoorten. Op drukke zomerse dagen laten die zich niet zien. “Dan is het koepeltje een te roerig verkeersknooppunt, want iedereen kent dit fraaie plekje. Maar niet alle voorbijgangers kennen het achterliggende verhaal van De Oude Buisse Heide.”
Henriëtte Roland Holst
Henriëtte Roland Holst
Barry Gommers van Schalk Makelaardij uit Rijsbergen wandelde als jochie al met zijn ouders door de bossen rondom Zundert. Vandaag doet hij dat met zijn eigen kinderen. Rondom zijn geboortedorp ligt een aaneenschakeling van natuurgebieden die min of meer in elkaar vervloeien. Landgoed Wallsteijn, De Pannenhoef, De Moeren en De Oude Buisse Heide. En zeg je De Oude Buisse Heide, dan zeg je Henriëtte Roland Holst (1869-1952). Een Nederlandse dichteres, schrijfster en hardboiled communist. Haar naam zei Barry jarenlang niks. Zoals de meeste omwonenden. Pas later ging hij zich voor haar interesseren, zegt hij.
Hij kocht een dichtbundel en verdiepte zich in haar werk en leven, en ja, “dan kom je erachter dat het over meer gaat dan een plaatselijke dichteres.”
Angorahoeve
Over De Oude Buisse Heide en aanpalende landgoederen rondom Zundert lopen meerdere wandeltochten. Natuurlijk kiezen we voor de ‘Gedichtenroute Henriette Roland Holst’, makkelijk te volgen via rode pijlen. Langs de route vind je verschillende van haar gedichten die aan een plek of gebeurtenis refereren. Barry: “Haar geschiedenis is een mooie dubbele laag van dit gebied. Je kunt haar gedichten lezen, en wanneer je die al kent, herken je de plekken die zij omschrijft.” Hij weet: de dichteres was van rijke komaf. Zij erfde het landgoed De Oude Buisse Heide -waartoe eerder ook De Moeren behoorde, maar dat erfdeel ging naar een oom. “Haar moeder had al eerder voor haar en haar man Richard op het landgoed een villaatje gebouwd, de Angora-hoeve.” Een wit huisjes met rood-witte luiken en een rieten kap met een hoog Hans & Grietje-gehalte. Op het landgoed vond zij inspiratie voor haar politieke geschriften, dichtbundels en biografieën.‘Een plek zoo lieflijk, vredig en idyllisch bekoorlijk’, schreef zij, ‘dat elk mensch, die daar komt, door haar stille, blije harmonie getroffen wordt’. Ook vertaalde zij op De Oude Buisse Heide de oorspronkelijke Franse tekst van het strijdlied ‘De Internationale’. “Niet vreemd dat mensen haar ook wel Rode Jet noemden.”
Angorahoeve foto: G. Lanting
Meer verhalen lezen?
Buitenstate inspireert je graag over het buitenleven. Vul je naam en e-mailadres in.
Bedankt voor je aanmelding! Je blijft vanaf nu op de hoogte van exclusieve en gepersonaliseerde Buitenstate updates!
Oeps! Er ging wat mis bij het versturen van het formulier.
Bedankt voor je aanmelding! Je blijft vanaf nu op de hoogte van exclusieve en gepersonaliseerde Buitenstate updates!
Oeps! Er ging wat mis bij het versturen van het formulier.
Bedankt voor je aanmelding! Je blijft vanaf nu op de hoogte van exclusieve en gepersonaliseerde Buitenstate updates!
Oeps! Er ging wat mis bij het versturen van het formulier.
Bedankt voor je aanmelding! Je blijft vanaf nu op de hoogte van exclusieve en gepersonaliseerde Buitenstate updates!
Oeps! Er ging wat mis bij het versturen van het formulier.
Bedankt voor je aanmelding! Je blijft vanaf nu op de hoogte van exclusieve en gepersonaliseerde Buitenstate updates!
Oeps! Er ging wat mis bij het versturen van het formulier.
Bedankt voor je aanmelding! Je blijft vanaf nu op de hoogte van exclusieve en gepersonaliseerde Buitenstate updates!
Oeps! Er ging wat mis bij het versturen van het formulier.
Bedankt voor je aanmelding! Je blijft vanaf nu op de hoogte van exclusieve en gepersonaliseerde Buitenstate updates!
Oeps! Er ging wat mis bij het versturen van het formulier.
‘Een plek zo lieflijk, vredig en idyllisch bekoorlijk’
15.4.21
16.2.2022
|
Cor Hospes
In ‘Op pad Met’ neemt een makelaar je elke maand mee naar zijn favoriete natuurgebied. Deze keer gaan we met Barry Gommers naar De Oude Buisse Heide in de gemeente Zundert, en treden we in de voetsporen van de Nederlandse dichter en sociale politica Henriette Roland Holst. “Wat je tegenkomt, is een stilte die je nergens anders ervaart.”
In het theekoepeltje. Daar is Barry Gommers het liefst als hij wandelt over het landgoed De Oude Buisse Heide. Het prieeltje ligt op een terpje en biedt een prachtig uitzicht over de heide richting het bos. “Ik kan daar zomaar een paar uur zitten en voor mij uit mijmeren, helemaal los gezogen van de tijd. Geen wegen, geen woonkernen, wat je tegenkomt, is een stilte die je nergens anders ervaart.” Met in het ochtendgloren of avondlicht soms een paar reeën en herten, en verstopt in het groen drie salamandersoorten. Op drukke zomerse dagen laten die zich niet zien. “Dan is het koepeltje een te roerig verkeersknooppunt, want iedereen kent dit fraaie plekje. Maar niet alle voorbijgangers kennen het achterliggende verhaal van De Oude Buisse Heide.”
Henriëtte Roland Holst
Henriëtte Roland Holst
Barry Gommers van Schalk Makelaardij uit Rijsbergen wandelde als jochie al met zijn ouders door de bossen rondom Zundert. Vandaag doet hij dat met zijn eigen kinderen. Rondom zijn geboortedorp ligt een aaneenschakeling van natuurgebieden die min of meer in elkaar vervloeien. Landgoed Wallsteijn, De Pannenhoef, De Moeren en De Oude Buisse Heide. En zeg je De Oude Buisse Heide, dan zeg je Henriëtte Roland Holst (1869-1952). Een Nederlandse dichteres, schrijfster en hardboiled communist. Haar naam zei Barry jarenlang niks. Zoals de meeste omwonenden. Pas later ging hij zich voor haar interesseren, zegt hij.
Hij kocht een dichtbundel en verdiepte zich in haar werk en leven, en ja, “dan kom je erachter dat het over meer gaat dan een plaatselijke dichteres.”
Angorahoeve
Over De Oude Buisse Heide en aanpalende landgoederen rondom Zundert lopen meerdere wandeltochten. Natuurlijk kiezen we voor de ‘Gedichtenroute Henriette Roland Holst’, makkelijk te volgen via rode pijlen. Langs de route vind je verschillende van haar gedichten die aan een plek of gebeurtenis refereren. Barry: “Haar geschiedenis is een mooie dubbele laag van dit gebied. Je kunt haar gedichten lezen, en wanneer je die al kent, herken je de plekken die zij omschrijft.” Hij weet: de dichteres was van rijke komaf. Zij erfde het landgoed De Oude Buisse Heide -waartoe eerder ook De Moeren behoorde, maar dat erfdeel ging naar een oom. “Haar moeder had al eerder voor haar en haar man Richard op het landgoed een villaatje gebouwd, de Angora-hoeve.” Een wit huisjes met rood-witte luiken en een rieten kap met een hoog Hans & Grietje-gehalte. Op het landgoed vond zij inspiratie voor haar politieke geschriften, dichtbundels en biografieën.‘Een plek zoo lieflijk, vredig en idyllisch bekoorlijk’, schreef zij, ‘dat elk mensch, die daar komt, door haar stille, blije harmonie getroffen wordt’. Ook vertaalde zij op De Oude Buisse Heide de oorspronkelijke Franse tekst van het strijdlied ‘De Internationale’. “Niet vreemd dat mensen haar ook wel Rode Jet noemden.”
Angorahoeve foto: G. Lanting
Meer inspiratie?
Buitenstate deelt met liefde verhalen over het buitenleven. Laat je gegevens achter.
Thank you! Your submission has been received!
Oops! Something went wrong while submitting the form.
De Angora-hoeve zou uitgroeien tot een pleisterplaats voor de culturele jetset uit die tijd. Dichters als Herman Gorter, bekend van zijn epische gedicht ‘Mei’ (‘Een nieuwe lente en een nieuw geluid’) en de voormannen van de Tachtigers, Albert Verwey en Willen Kloos; de architect Hendrik Berlage; de historicus Johan Huizinga; de schilder Charley Toorop; en politici waaronder toenmalig minister-president Willem Drees: ze plukten bramen en cantharellen, gingen gezellig picknicken, deden boodschappen in het dorpje Achtmaal en plonsden in de zwemvijver.
Skelet van badhuisje
Dat zwemvijvertje bestaat nog steeds, maar ligt vandaag in beschermd natuurgebied. Barry weet precies waar. “Je vindt het als je even afwijkt van de rode pijlen en kiest voor de lichtblauwe.” Het badhuisjes bij het plonswatertje van Jet en haar logees, nee, dat bestaat niet meer. Wel het ‘skelet’ dat fungeert als informatiebord. Het zwemvijvertje inspireerde haar tot haar mooiste natuurgedicht ‘Aan den Boschvijver’:‘Hoe vele jaren heb ik niet gezeten,/ van het morgen -tot aan het avond-uur,/schouwend naar ’t oopne, daar waar rees de/der stapelwolken, verschuivende muur’. Haar taalgebruik en woordkeus, zeker, anno vandaag klinkt het misschien een tikkie oubollig, maar hier op de grond waar zij haar woorden vond, tintelen haar zinnen van het leven en vallen ze als vanzelf op hun plek. ‘De bosschen lijkend even stil te staan,/ zoo, dat mijn oogen rustig konden drinken/ hun pure schoonheid, -dan weer voort te gaan/ onmerkbaar, om in verten te verzinken.’
Statige lanen
We zien op het landgoed vennetjes, weilanden en akkers, doorkruist door oude turfvaarten. “Ooit was het een veengebied. Afgegraven turf ging per trekschuit naar de haven van Breda”, vertelt Barry. De Oude Buisse Heide bestaat vooral uit heide -da’s logisch gezien de naam- en bos met kilometers statige lanen, omzoomd door knoeperds van beuken en eiken met kolossale kruinen die je op warme dagen aangenaam verkoelen. “Ze geven het landgoed een statig uiterlijk en mooie zichtlijnen. Er zijn ook optische lanen, waarbij de bomen aan het begin verder uit elkaar staan dan aan het einde. Zo lijken ze nog langer.” En luister, hoor je die vogel? Barry is geen vogelaar, zegt hij, maar het roffelgeluid van de specht, ja, dat herkent hij. Ook na een kwartiertje turen tussen de takken kunnen we hem niet vinden. Of toch, ja, daar zit die, een zwarte specht, herkenbaar aan de rode baret op zijn kop. “Voor vogelkenners is dit echt een superplek.”
Zwarte specht
Dromen op het mos in ‘t bos
Dan lopen we over een groot heideveld. Schapen knabbelen de heide pijpestrootjesloos, en houden daarmee de vergrassing tegen. Opnieuw een gedicht: ‘Een Heideliedje’.‘Ik zing als het vogeltje in de mei, zo vrij, zo blij,/ door niemand nog gevangen./ De plek waar het heidebloempje groeit, en bloeit,/ vier ik in mijn gezangen. De plek, waar ‘t kabbelend beekje vliedt, in ‘t riet, en ’t lied/ der leeuwerik zich doet horen./ Niets, als ‘t gegons ginds op de hei, der bij,/ de stilte komt verstoren Daar slaap ik heerlijk en gerust, gesust, gekust/ door zwoele zuidenwinden./ Maar in ‘t geraas der stad, daar is naar ‘k gis, geen rust voor mij te vinden./ Nog enkele dagen slechts, hoera! Dan ga ik dra/ scheiden van duin en weide./En ga ‘k weer dromen op het mos in ’t bos/ en zwerven door de heide.’ Een leeuwerik horen we niet, wel de boompieper. Dit vogeltje vliegt omhoog vanuit een boom en landt al zingend met zijn vleugels gespreid als een parachute. Barry lachend: “Ik begin nog een natuurkenner te worden.”
De boompieper
Deur met een druppel
Echt betoverend is de atelierwoning die haar man Richard -ook beeldend kunstenaar- liet ontwerpen door Margaret Kropholler, de eerste vrouwelijke architect van ons land. Barry: “Veel girl power op De Oude Buisse Heide.” De woning is gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School. Heeft -alweer- een enorme, licht golvende rieten kap. En ga maar eens inzoomen op de organische vormen en details. De plattegrond lijkt op een vlieger, met in het zuiden een smalle staart. De kozijnen, deur en ander houtwerk zijn geschilderd in een opvallend blauwgroene kleur. Het is vooral die deur met een weelderige decoratie in damast waar je naar blijft kijken. Erboven hangt een blauwgroene druppel. Het geeft het huisje een Tolkien-achtige uitstraling. Je kunt in het huisje logeren, en ja, als deze omgeving niet aanzet tot dichten.
Rode Jet
Dan staan we in het prieeltje. Rode Jet mocht er graag theeleuten, vertelt Barry. Wanneer zij grootvorstinnerig op een koperen rangeertoetertje blies, renden bedienden naar haar toe met dienbladen vol kopjes en schoteltjes. Ook voor haar gasten het teken dat ze voor de thee moesten aantreden, vanuit hun logeeradres, de Buisse Hoeve. Ik lees het gedicht dat voor het koepeltje staat: ‘Kleine paden slingeren over de heide/ en komen aan de hutten der armen/ zij zijn de eenigen die zich erbarmen/ over ’t verlatene van wie hier lijden./ Op de heide zwerven de maagre schapen/ zij zoeken blatend naar een nieuwe streek/ van milder kruid en waterrijke beek,/ honden en herders zijn vermoeid en slapen.’ Da’s toch wel vreemd. Zij mocht dan een dichter met sociale inborst zijn, zij leefde als een aristocratische tante. Dat maakte haar niet bij iedereen in Achtmaal populair. Maar zij was geen sociaal-socialist. Zij opende het landgoed voor Belgische vluchtelingen (WO I) en Joodse onderduikers (WO III). Na die oorlog schonk zij het aan Natuurmonumenten die het voor iedereen openstelde. Gelukkig maar. Want De Oude Buisse Heide werkt reinigend en inspirerend. Je gaat er spontaan van dichten.
Barry Gommers (Schalk Makelaardij)
Het favoriete vertrekpunt van Barry Gommers voor een wandeling over De Oude Buisse Heide is Herberg ’t Pannehûske. Een oud cafeetje uit 1891. Na afloop is het daar fijn happen in een La Trappe, een Trappist uit Zundert, in combinatie met een strooppannenkoek. “Die naam Pannehûske verwijst niet naar die pannenkoeken, maar naar de dakpannen. Die waren zeldzaam in die tijd op de teerkamer van de landarbeiders.” Net buiten het landgoed vind je trouwens een van de oudste cafés van ons land: In den Anker. Een monument van buiten en binnen. Anton Pieck ontwierp het interieur, zo lijkt het. Van het Mechels buffet als toog tot de bedstee; van de gietijzeren houtkachel tot de vliegenkast waarin vroeger de varkenshammen hingen te drogen. Aan de groene muren onder het ossenbloedrode platfond hangt een prachtige geborduurde merklap en andere parafernalia. Sinds 1635. En daar mag je op drinken.
