In 2016 becijferde Wageningen Universiteit & Research (WUR) een leegstand van 10 miljoen m2 op het platteland. Dit zou volgens de prognose groeien met nog eens 16 miljoen m2 in 2030. Die voorspellingen lijken stand te houden. Zeker nu er vanuit de overheid door de stikstofcrisis wordt aangestuurd op vrijwillige bedrijfsbeëindiging door agrariërs.

Hoe voorkomen we dat het platteland verloedert en vol komt te staan met verlaten en vervallen gebouwen? Terwijl er – mede door corona - steeds meer mensen groener willen wonen? Buitenstate makelaars wil inzetten op meer woningbouw op het platteland. Met behoud van het landschap en oog voor duurzaamheid. Nu, terwijl de woningmarkt ernstig onder druk staat, is volgens de plattelandsmakelaars hét moment om de schijnwerper op het buitengebied te zetten.

Meeste leegstand

‍
Maar liefst 86% van de totale ruimte in Nederland is gedefinieerd als landelijk gebied. In dit gebied treffen we in Noord-Brabant, Gelderland en Overijssel als grootste veehouderijregio’s aan. In die drie provincies staat ruim 50% van alle agrarische bebouwing (WUR, 2016). “De leegstand zal zich daar waarschijnlijk het meest manifesteren. Overigens zijn dat ook de gebieden die relatief dichtbij de Randstad liggen en een serieuze optie vormen voor Randstedelingen die groener willen wonen. Een vraag die mede groeit door de corona crisis en het thuiswerken”, vertelt Johan Schep, een van de oprichters van Buitenstate makelaars.

Vraag naar plattelandswoningen

‍
“We krijgen via Buitenstate wekelijks aanvragen van mensen die een erf willen delen, of een boerderij willen splitsen”, aldus Schep. “Vaak zijn mensen heel enthousiast, maar loopt het stuk bij de gemeente. Beleidsmakers zien geen mogelijkheden binnen de huidige wetgeving. Dit vraagt om een nieuwe visie van het toekomstige kabinet en dé oplossing voor de lange termijn. De vrijgekomen agrarische gebieden kunnen bijvoorbeeld geclusterd worden, zodat er meer afstand ontstaat tot de actieve agrarische bedrijven. Een soort moderne vorm van ruilverkaveling dus. Ook kan er gekeken worden naar meer woon/werkbestemmingen, bijvoorbeeld voor start-ups of tijdelijke woningen. Daarvoor gelden minder zware regels dan bij een primaire woonfunctie.”

Cultureel erfgoed

Naar schatting is 3-8% van de leegstaande agrarische bebouwing cultureel erfgoed in de vorm van historische boerderijen (WUR, 2016). Deze liggen vaak relatief dichtbij dorpskernen en zijn daardoor minder geschikt voor het doorzetten als agrarisch bedrijf. Omzetting naar een woon/werk functie is praktisch gezien een goede oplossing.

‍Sanering en herbestemming

Ditzelfde geldt voor vrijkomende agrarische bebouwing vlakbij natuurgebieden, dorpskernen of burgerwoningen. Hier kan wonen - of woon/werk - prioriteit krijgen. Maar het overgrote deel van de vrijkomende bebouwing is schuurruimte. Herbestemming en sloop (vaak met asbestsanering) lijken de beste papieren te hebben. Schep: “We willen woonruimte creëren, daar waar voorheen dieren stonden. Dat betekent dat er goed en helder beleid moet komen: welke gebieden wijzen we daarvoor aan? Plus een subsidie om de sloop en sanering te betalen. Maar volgens ons sluit dit al aan bij de vrijwillige opkoop van agrariërs ten behoeve van stikstof reductie.”

De crux is en blijft: hoe creëer je een veilige en prettige leefomgeving voor meer mensen op het platteland terwijl agrariërs niet beperkt worden in hun bedrijfsuitvoering? “Dat kan door voldoende afstand te houden, goed kijken naar de omliggende gronden dus. En meer mogelijkheden voor niet-agrarische ondernemers in de zogenaamde grensgebieden; tussen woonkernen en agrarische gebieden in. Wij willen vooral denken in mogelijkheden en de beslissingen voor bestemmingsplanwijzigingen eenvoudiger maken. Nu is het moment. Mensen willen betalen voor meer ruimte, zowel binnen als buiten. De woonomgeving en de nabije natuur spelen een steeds grotere rol in woonwensen. Dat biedt kansen voor het platteland”, aldus Schep.

* Prognose WUR: 16 miljoen m2 leegstand over nog eens 14 jaar (2016 -2030). Dat is bij gelijkmatige groei iets meer dan 1 miljoen kuub per jaar.

Voor redacties:

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Linda Huisman, 06 44 54 38 15, formulemanager van Buitenstate.

Buitenstate is een samenwerkingsverband van in totaal 50 NVM makelaardijen door heel Nederland. Deze kantoren specialiseren zich in de bemiddeling bij aan- en verkoop van landelijk gelegen vrijstaande woningen.

‍